Onze kinderboeken geven mooi beeld van de tijd waarin we opgroeiden

RIDDERKERK - In de bibliotheek van Ridderkerk was vorige week een voorproefje van de tentoonstelling over kinderboeken die in september in de Oudheidkamer begint. In het kader van de zomeractiviteiten voor Ridderkerkse senioren was er een quiz over de kinderboeken van vroeger. Voorafgaand verzorgde Netty van Rotterdam een korte inleiding. Zij heeft samen met Els de Winter de expositie voor de Stichting Oud Ridderkerk voorbereid.
De samenstellers hebben het publiek gevraagd om met herinneringen aan kinderboeken te komen. Daarbij was de uitdaging om in maximaal 150 woorden te beschrijven waarom een bepaald boek een bijzondere indruk heeft gemaakt. Op deze manier zijn ruim zestig bijdragen van uiteenlopende aard verzameld. Netty van Rotterdam vindt dit een belangrijk aspect van de tentoonstelling: "Ik kom zelf uit het boekenvak en ik weet hoe moeilijk het is om een aansprekende tentoonstelling over boeken te maken. Het enige wat je kunt laten zien is de voorkant. Met die persoonlijke verhalen erbij gaat het meer spreken. Daarbij geeft een verzameling kinderboeken natuurlijk een prachtig tijdsbeeld."

Van der Hulst
Helemaal in de lijn van de verwachting hebben veel oudere Ridderkerkers een boek van W.G. van der Hulst als hun favoriete boek doorgegeven. "Bij de meeste gezinnen was vroeger simpelweg geen geld om boeken te kopen. Maar van de zondagsschool of kerk kregen de kinderen wel jaarlijks een boek cadeau. En een kind dat een boek krijgt is daar mat wat blij mee" vertelt Netty. Hele generaties groeiden zo op met Gerdientje, Niek van den Bovenmeester, Van den boozen koster en Peerke en zijn kameraden. "Daar kun je een hele lange lijst van maken. Maar we wilden niet dat het een tentoonstelling werd met alleen maar Van der Hulst boeken. Wel hebben we een mevrouw gevonden die alle boeken van W.G. van der Hulst heeft verzameld. Uit haar collectie gaan we een hele mooie vitrine inrichten" blikt de Ridderkerkse vooruit.
Nog een aspect viel de samenstelsters op. In veel gezinnen was het eerste kinderboek vaak een reclame-uitgave. "Een boek van de koffie of wasmiddel kostte niets extra. Daar moest je zegeltjes voor sparen."

Stichtelijk
Van Rotterdam benadrukt dat er voor de Tweede Wereldoorlog de christelijke kinderboeken waren en boeken met een andere stichtelijke boodschap het beeld bepaalden. "Hieronymus van Alphen schreef met zijn gedichten in 1778 het eerste boek voor kinderen met een versje dat bijna iedereen nu nog kent. Rond die tijd verscheen ook De Brave Hendrik. Helemaal naar de moraal van die tijd. Pas rond 1900 komen de boeken met meer ondeugd, zoals Dik Trom en Pietje Bell. Dat werden populaire boeken, maar werden zeker niet zomaar geaccepteerd. Het zou tot de zeventiger jaren duren voor Pietje Bell ook in de collectie van openbare bibliotheken mocht."
Voor veel vernieuwing in het genre zorgden Annie M.G. Schmidt, Joop ter Heul en Guus Kuijer. Ook auteurs die veel kinderzieltjes wisten te raken. "De boeken die nu voor kinderen verschijnen zijn niet te vergelijken met alles wat wij vroeger lazen. Veel boeken van toen passen niet meer bij deze tijd. Maar er zijn toch ook boeken die herdruk na herdruk beleven" aldus Netty.
Voor de expositie verzameld zijn boeken die men nu vrijwel nergens meer op de plank ziet staan. Netty van Rotterdam wist ze uit verborgen ruimtes weer boven water te krijgen. "Veel bibliotheken hebben oude kinderenboeken ergens in een kelder staan. Vaak zijn ze niet eens gecatalogiseerd en daardoor onvindbaar voor mensen die ze nog eens zouden willen lezen. Toch moeten we er zuinig op zijn, want kinderboeken zijn ook interessant voor de wetenschap.
De tentoonstelling "Een kinderboek met een verhaal" is in de Oudheidkamer van 21 september t/m 12 november. Voor meer informatie: www.oudridderkerk.nl.