Waalburg
De oudere Ridderkerkers kunnen zich nog wel herinneren dat ongeveer ter plaatse van de huidige Rabo-bank aan de Sint-Jorisstraat een huis gestaan heeft met de naam Waalburg. Dit uit 1868 stammende gebouw was in het laatst in gebruik als dependance van het Gemeentehuis en is tegelijk daarmee in l98l gesloopt. De naam Waalburg moest oorspronkelijk de herinnering levendig houden aan de grote inbraak die Ridderkerk trof op 2 februari 1373 toen enorme massa's opperwater van Rijn en Waal zich uitstortten over de Hollandse waarden. Zo'n dijkbreuk die ter plaatse een groot gat uitspoelde in de ondergrond, werd een Waal genoemd. Na de herbedijking van het polderdeel Oud-Reijerwaard in 1404 kwam deze waal te liggen binnen de bedijking die er met een boog omheen liep. Na verloop van tijd verscheen daar een behuizing die de naam Waalburg ontving. Zo'n 300 jaar geleden kwam dat huis onder de hamer wegens belastingschuld van de hoogbejaarde inwoonster Aegje Jansz Baes.
Wij lezen dat Bastiaen Arense Nuchteren als gaermeester (ontvanger) van de verpondingen over 1688, beslag heeft laten leggen op "een geheel huijs ende erve, staende en gelegen op een Dorpe van Ridderkerk, ten oosten het huijs van den Wouter Dircksz Verduijns wed. ende ten westen het huijs van Cornelis Huijgen de Jongh.... omme daer aen (voor soo verre het zelve sal konnen strecke) te verhalen soodanige somme van voornoemde als sij, geexecuteerde aen de gemelde verpondingen verschuldt is met de regten van de executie daar omme gedaen ende nogh te doen." De gedwongen verkoop geschiedde op 10 juni 1689 in het raadhuis van Dordrecht, eerst bij opveiling en daarna bij afslag. Koper werd tenslotte "Adriaen Salossen, bedienaer des goddelijcken Woord tot Ridderkerk, als daarvoor geboden hebbend de somme van twee hondert carolus guldens".
Op 25 september 1689 neemt Adriaen Reijnen, notaris te Rijsoort, ten verzoeke van ds. Adrianus Celosse een uitvoerige verklaring op van de hoog bejaarde Aegje Jansz Baes dat de Waal aan de Lagendijk altijd "bij haar mitsgaders haar vader Jan Cornelis Baes ende bij haar grootvader Cornelis Ariensz Baes respective in vollen eigendom is gepossideert ende beseten geweest zonder eenige 't minste belet ofte bekroon van yemand ende bij haar voorouders is beheert, bevist ende geregeerd meer dan honderd jaren. Haar grootvader Cornelis Ariensz Baes voornoemt, in hoogen ouderdom overleden, op denwelken het was getransporteert door den Heere van Ridderkerk in die tijd, ende dat in vergoedinge van haar grootvaders schapen door de honden van den voorsz. Heere verscheurd, waarvan aan haar grootvader een behoorlijke bezegelde brief was verleend, enz. enz."
In het kort samengevat wil dit zeggen dat de ambachtsheer Johan van Merode omstreeks 1590 Waalburg heeft geschonken aan Cornelis Ariensz Baes als schadevergoeding voor door zijn honden aangerichte schade. Cornelis Ariensz Baes was vele jaren de ontvanger van kerkelijke zaken. De bezegelde brief die hij van de ambachtsheer had ontvangen, "bij versterf ten huijse van haar oom zaliger Arien Ariensz Baes zijnde gerakt, is aldaar door onagtzaamheid verloren" enz.
Dominee Adrianus Celosse is in 1715 overleden maar zijn gezin blijft op Waalburg wonen en in l7l8 kopen zijn kinderen en erfgenamen er nog een paar stukken aveling of griend bij, in de boezem van Oud-Reijerwaard gelegen, grenzend aan Waalburg.
Over de verder lotgevallen van Waalburg is wel meer bekend. Zo werd bij de grote dorpsbrand van april l73l ook dit huis, bewoond door Abraham Pompe, heer van Meerdervoort, getroffen. Het is weer opgebouwd en de zetel geworden van vele notarissen en een kantonrechter. In 1865 tenslotte zorgde burgemeester Kruijff er voor dat deze patriciërs woning van de erven R.H. van der Wayfort (burgemeester-notaris) werd aangekocht en ingericht tot het eerste eigen gemeentehuis van Ridderkerk. Dat heeft als zodanig nog dienst gedaan tot 1909 en moest toen worden gesloopt.
Jan van der Es, historicus (1910-1993)
De openingstijden van de Oudheidkamer zijn: woensdag t/m zaterdag van 13.30 tot 16.30 uur.
Bijschrift foto: Het Waaltje uit 1902. Het hoge huis links was het oorspronkelijke Waalburg, dat eind 1865 tot gemeentehuis werd ingericht