Column Ton Schipper: Kerst op 'Vredehof'

24 december 2010, de dag voor kerst. De kerstboom staat in bijna elk huis als stralend middelpunt. Onze buurman is zelfs zo enthousiast, dat hij zijn hele tuin verlicht heeft en aan het einde van onze gezamenlijke schutting een verlichte opblaasbare Kerstman van zo'n drie meter hoog heeft neergepoot, die dag en nacht onze kamer in zwaait.
Traditiegetrouw fiets ik naar de begraafplaats om het graf van mijn moeder te bezoeken. Het is druk op 'Vredehof'. Vele kinderen en weduwen zie ik triest voorbij schuifelen met een kerststukje voor het graf van hun geliefden. Ma ligt al 25 jaar op een rustig plekje aan de zijkant, waar je over het algemeen weinig mensen tegenkomt. In de enkele minuten dat ik bij haar ben, word ik weer heen en weer geslingerd tussen prachtige herinneringen en een dramatisch eind, zodat ik met een lach op mijn gezicht en wat tranen op mijn wangen verder wandel langs veel andere bekenden en familieleden die haar omringen. Een oude buurvrouw, een klasgenoot die jong verongelukt is, evenals mijn buurjongen Sander, tante Miep, oom Aad, mijn neef Ton en altijd loop ik even langs het graf van Carmen. Haar graf is prachtig door eenvoud, altijd groen en het is origineel. Dat, samen met het feit dat wij slechts enkele dagen in leeftijd scheelden, dwong mij ertoe om al 20 jaar even bij haar langs te lopen. 'Zo'n graf wil ik ook', heb ik Marion eens verteld. Geen kille gladde rechthoekige steen, maar een grote ruwe kei net als Carmen. Een kei voorzien van haar foto, die samen met haar achternaam Pitasi aangaf dat zij zuidelijk bloed had. Een kei, uitbundig begroeid met klimop, dat als een dikke bos haar over haar hoofd groeit en haar lichaam bedekt met groenblijvende heide en maagdenpalm. Prachtig, maar ook al 20 jaar een mysterie. Wie was Carmen, waar kwam zij vandaan en waarom is zij zo jong (40 jaar) gestorven.
Toen ik haar graf naderde, zag ik plots een vrouw gebukt over haar grafsteen. Zij knipte haar haar, ofwel zij snoeide de klimop die te uitbundig haar foto bedekte. Ik sprak haar aan en vertelde haar over mijn regelmatige bezoekjes en vroeg haar of ze iets meer kon vertellen over Carmen. Ze gaf me een hand en stelde zich voor als Angela. Na een schuchter begin vertelde ze mij het hele verhaal. "Carmen was mijn enige en jongere zus, we zijn met nog drie broers opgegroeid in Zuid-Italië. Ze was een intelligente vrouw, studeerde als meisje van 20 aan de universiteit en sprak daardoor, voor Italiaanse begrippen, goed Engels. Deze taal bracht haar in gesprek met een Nederlandse man, die in onze woonplaats gestrand was door autopech. De hulp resulteerde in een huwelijksaanzoek en in een enkele reis naar Nederland. Toen ik later Carmen bezocht, werd ik ook verliefd op een Nederlandse man en bleef tot ontsteltenis van mijn ouders ook in Nederland wonen. Hoewel Carmen niet direct een kinderwens had, werd zij enthousiast, toen ik twee kinderen kreeg, waardoor zij ook besloot aan kinderen te beginnen. Het bleef bij één zoon, die zij slechts acht jaar heeft zien worden. Carmen werd depressief en daarvoor opgenomen op de psychiatrische afdeling van het Dijkzigt ziekenhuis, later overgeplaatst naar de 'Bavo' in Noordwijkerhout, maar die afdeling werd na een jaar gesloten, zodat zij voorlopig terug naar huis werd gestuurd en wekelijks haar portie medicijnen in de bus kreeg. In een zwaarmoedige bui heeft zij haar opgespaarde medicatie toen ingenomen, haar hele familie ontredderd en verbijsterd achterlatend."
Ik probeerde het een beetje te begrijpen. Vanuit een zonnig, sfeervol Italiaans dorp, naar het koude, ingetogen Nederland. Ik zou er ook depressief van worden.
Na een korte stilte hervatte zij haar knipbeurt en wensten we elkaar een fijne kerst.

p.s. De jaren erna heb ik een mooi contact opgebouwd met Angela. Met haar man Ben van Rijswijk is ze inmiddels verhuisd van de Ridderkerkse Kerkweg naar Zuid-Italië, maar de zomer brengen zij hier door in hun tuinhuisje, dichtbij hun (klein)kinderen). Op mijn verjaardag in juni komt ze elk jaar langs met een liter olijfolie uit hun familiegaard in Calabrië.
Deze week belde zij me nog uit het zonnige zuiden: "Ton ik ben gewaarschuwd door mijn vriendinnen in Nederland dat ik je beter niet meer kan bellen, anders kan iedereen het meelezen in 'de Combinatie'". Haar Italiaanse schaterlach verried dat ze het stiekem wel leuk vind.

Ton Schipper