Met zijn zoons al paranimfen promoveerde Coen van 't Veer dinsdag met zijn onderzoek
Met zijn zoons al paranimfen promoveerde Coen van 't Veer dinsdag met zijn onderzoek

In de vaart der volkeren bleven de koloniale mores

Algemeen

RIDDERKERK - Afgelopen dinsdag is Ridderkerker Coen van 't Veer aan de universiteit van Leiden gepromoveerd met zijn proefschrift "Kolonie op Drift. De representatie en constructie van koloniale identiteit in fictie over de zeereis (1850-1940)". Hij geeft met zijn studie een beeld van het leven aan boord van de mailschepen die voeren tussen Nederland en Nederlands-Indië en de koloniale verhoudingen die ook op zee heersten.

Het begon in 1992 met een boek dat Van 't Veer vond op een rommelplank van een winkel in Dordrecht. Voor een gulden werd hij eigenaar van "Zoutwaterliefde - Kroniek van een reis per mailboot" uit 1929. De docent Nederlands was verrast door het beeld dat deze roman gaf van de sociale verhoudingen en de (koloniale) mores. Het zette hem aan tot een bijzondere verzameling en een studie, die de afgelopen vijf jaar mogelijk werd gemaakt met een Promotiebeurs voor leraren van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. "Ik was natuurlijk al langer bezig, maar met deze beurs kon ik me twee dagen per week vrijmaken. De andere drie dagen stond ik gewoon voor de klas. Het waren in meerdere opzichten tropenjaren" vertelt de oud-docent van het Farelcollege, die nu verbonden is aan SG Spieringshoek in Schiedam.

Zoektocht
Over de schepen die naar voormalig Nederlands Indië voeren zijn legio boeken verschenen. Veel minder is vastgelegd over de passagiers, die met zeilschepen en later met stoomboten de oversteek waagden. Coen van 't Veer kwam tot een verzameling van 43 romans en korte verhalen. "Bij mijn zoektocht was ik elke week wel aan het googelen om een bepaalde titel te vinden. Naar één 'spookboek' ben ik tien jaar op zoek geweest. Uiteindelijk ben ik bij een exemplaar uitgekomen in een universiteitsbibliotheek in Zuid-Afrika. Binnen twee dagen had ik er toen een pdf van" vertelt de onderzoeker.
Hoewel het allemaal fictie betreft, geven de verhalen volgens Van 't Veer een getrouw beeld van het leven op de mailboten en de onderlinge verhoudingen: "Het zijn allemaal verhalen van auteurs, waarvan vaststaat dat ze zelf ook zo'n reis hebben gemaakt. Zeker met de denkbeelden van toen is deze fictie bij uitstek realiteit."

Witte standaard
Coen van 't Veer stelde zo vast dat een mailboot gedurende de reis een minikolonie was. "Men moest zich schikken naar de ongeschreven wetten. De witte man was superieur en inheemsen waren minderwaardig. Wie daar niet leefde was aan boord al snel een outcast. Met de jaren zie je het denken wel veranderen, maar de witte standaard bleef men zien als de hoogste beschaving" stelt de kersverse doctor: "Dat koloniale denken is zeker niet weg. Er bestaan nu moderne varianten op dat koloniale denken bijvoorbeeld door weinig inlevingsvermogen naar niet-westerlingen te hebben. Een van mijn conclusies is ook dat het benadrukken van verschillen leidt tot vergroten van afstand tussen bevolkingsgroepen en daarmee tot verdere segregatie en polarisatie van de samenleving."
"De kolonie op drift" is in boekvorm uitgeven door Verloren Hilversum en in de boekhandel te koop voor € 29.

De boekuitgave van

Advertenties uit de krant