Oud Ridderkerk: Ridderkerkse schoolkinderen in de laatste oorlogsjaren

Dick de Winter

In het boek Ridderkerk en de Tweede Wereldoorlog wordt ingegaan op de toestand van de kinderen in die laatste oorlogsjaren. Hoe hebben zij die jaren ervaren? Was er in alle gezinnen in Ridderkerk honger? Hielpen de kinderen mee bij het zoeken naar brandstof? Konden ze eigenlijk nog wel naar school? Onderstaand verhaal kunt u ook vinden in dit boek.

Gedurende de laatste oorlogsjaren verslechterden de omstandigheden waaronder de kinderen, en ook de leerkrachten, moesten leven. In januari 1944 werd de telefoon afgesloten en in december van dat jaar was gebruik van elektriciteit tot aan de bevrijding niet meer mogelijk. De ramen van de scholen moesten verduisterd zijn. 

Sirenes en beschietingen

Ze werden met opzet afgeplakt. Als ramen bij een bombardement door de luchtdruk het klaslokaal ingedrukt werden, konden gevaarlijk rondvliegende glassplinters op die manier vastgehouden worden. Er heerste voortdurend angst. 

De kinderen sliepen ‘s nachts over het algemeen slecht. Ze werden wakker van het knallen van het afweergeschut, ontploffingen, sirenes en beschietingen. Funest voor een goede concentratie op school.

Honger

De kinderen waren slecht gevoed en gekleed. Door gebrek aan zeep en warm water zagen ze er onverzorgder uit. Ze liepen op afgetrapte schoenen of klompen. Kinderen die ver van school woonden, zoals sommige leerlingen van de Ds. Kerstenschool, slaagden er niet meer in elke dag naar school te lopen bij gebrek aan energie. 

Ook leerlingen van de Gemeentelijke Technische School die van buiten de gemeente kwamen, lukte het niet altijd de lessen op school te volgen. Gymnastiek dat op de Dr. Kuyperschool door een vakleerkracht gegeven werd, kon niet meer doorgaan. De leerkracht was te zwak geworden om les te geven. Met de gezondheidstoestand van veel kinderen was het tegen het eind van 1944 slecht gesteld.

Men had echt honger. Het was verboden erwten te lezen bij de boeren op het land. Toch deden kinderen dat, al moesten ze soms hard wegrennen. Men viste ook in de haven. Gevangen stekelbaarsjes, hoe klein ook, werden gebakken en opgegeten.

Voedsel op school

Op veel scholen deed men wat men kon om de situatie dragelijker te maken. De illegaliteit organiseerde voedselhulp met medewerking van de voedselcommissaris in Barendrecht. Ook het Zweedse Rode Kruis was tijdens de Hongerwinter met voedselzendingen actief. Een aantal boeren zorgde voor voedsel. 

Kinderen kregen erwtensoep uitgedeeld op de christelijke en de openbare school in Rijsoord. In de Hongerwinter konden de kinderen in gebouw Obadja in Ridderkerk soep krijgen. De Ds. Kerstenschool heeft van eind maart tot half mei 1945 veel gedaan om de kinderen van voedsel te voorzien. 

Er werd begonnen met 2 maaltijden per week, bestemd voor kinderen die waren toegewezen op de distributiedienst. Spoedig konden ook de ouden van dagen en kinderen onder de schoolleeftijd bij de voedselverstrekking betrokken worden. Het aantal maaltijden werd opgevoerd tot 3 per week. Het betrof ongeveer 70 personen.

Brandstof

Ouders gingen op hongertochten om aan voedsel te komen. Ondertussen scharrelden de kinderen vaak op het land rond op zoek naar wat voedsel en brandstof. Ze plukten resten van spruitenplanten. Gestolen werd er ook. Toen de Duitsers de openbare school op het Dorp vorderden, ‘hielpen’ leerlingen met het inruimen van de school waarbij zelfs halve kazen onder jasjes verdwenen. 

En op zoek naar brandstof werden planken uit het barakkenkamp gesloopt. Als de kinderen de kans kregen werden palen die op het land stonden, meegenomen. Toch is het niet zo dat ieder kind in Ridderkerk honger heeft geleden. Bakkerij Nugteren slaagde erin, ondanks de grote schaarste aan meel en andere producten, de hele oorlog door brood te bakken. 

Weliswaar met een klein assortiment maar er was brood. Bovendien hielp de bakker waar hij kon, al was het maar met een droge boterham. Maar hoe dichter de bevrijders naderden hoe onoverzichtelijker de situatie werd. In de winter van 1944 op 1945, de beruchte Hongerwinter, was er behoefte aan alles.

Informatie

De Oudheidkamer is in verband met het Coronavirus tot nader orde gesloten. Bezoek onze website: www.oudridderkerk.nl. Hier vindt u onder meer onze fotobestanden en kunt u oude Combinaties raadplegen.