In de voormalige modellenloods werden de Poolse militairen ondergebracht/
In de voormalige modellenloods werden de Poolse militairen ondergebracht/
rubriek

Oud Riddkerk: Het Polenkamp

Algemeen

Bij de bevrijding van Nederland door de geallieerden hebben, naast de Canadezen, de Engelsen en de Amerikanen, ook de Polen een belangrijke rol gespeeld. Zo bevrijdde de 1e Poolse Pantserdivisie de stad Breda. Na de oorlog konden of wilden veel Poolse militairen niet terug naar hun vaderland. Hieronder leest u erover.

Omdat er na de Tweede Wereldoorlog een schreeuwend tekort aan arbeidskrachten was bedacht de directie van Smit Slikkerveer het plan om achtergebleven Polen aan te trekken en in dienst te nemen. Eén van de grote problemen was in die tijd de huisvesting. Daarvoor werd een oplossing gevonden door gebouw Q te verbouwen voor dat doel. In de volksmond werd de benaming voor deze behuizing al gauw “Het Polenkamp”

Voormalige dwangarbeiders

Begin mei 1947 kwamen de eerste Polen in Slikkerveer aan. Het waren vier Poolse ex-soldaten die in Engeland gedemobiliseerd waren. Dat zelfde jaar kwamen er meer. Ze arriveerden in groepjes van zes, acht of tien. Na een overbruggingsperiode in de kleuterschool aan de Veerweg op het terrein van Smit Slikkerveer, werd voor ongeveer tachtig oud-strijders een verblijfplaats in de Modellenloods, benedendijks aan de Benedenrijweg 275, in gebruik genomen. 

Najaar 1947 kwamen daar nog eens ongeveer twintig jongere collega’s bij. Het waren voormalige dwangarbeiders uit Duitsland, die in 1945 door de Amerikanen waren bevrijd. Sommigen hebben toen als vrijwilliger in dat leger dienst genomen.

Goede herinnering

Als eerste beheerder van het kamp werd Bob Andeweg aangesteld. Hij was plaatsvervangend vertegenwoordiger van de Nederlandse Jeugd Gemeenschap (NJG), een organisatie die in Amsterdam zetelde en waarin na de oorlog bijna na alle vooroorlogse jeugdorganisaties waren gebundeld. Bedrijfsvrede en arbeidsdiscipline werden door de NJG als belangrijke doelstellingen voor de opbouw van een gezonde volksgemeenschap gezien.

In het Personeelsblad Electronieuws van juni 1947 legde de directie nadruk op het feit dat deze Polen fatsoenlijke mensen waren met wie het best samenwerken was. Maar dan zou van beide kanten aanpassing nodig zijn. Waar de wil goed is, is veel mogelijk, meende men. “Zij hebben mede ons aller vrijheid bevochten en zijn nu ver van huis en familie gestrand. Laten we daarom trachten hen het leven en het werk naar omstandigheden zo aangenaam mogelijk te maken opdat zij te allen tijde een goede herinnering aan Holland bewaren”. 

Wanneer de Polen iets geleerd moest worden, werd aangeraden langzaam en duidelijk te spreken, weinig woorden te gebruiken, en de voorwerpen aan te wijzen. Luid spreken en een stortvloed van woorden, was de ervaring, hadden weinig zin.

Onoverbrugbare barrière

In 1947 was de gedachte dat de Polen hier tijdelijk zouden zijn. De realiteit bleek anders. Na de verdeling in invloedsferen tijdens de conferentie van Jalta in februari 1945 en de conferentie van Potsdam in augustus dat jaar, weigerden velen naar hun vaderland terug te gaan. De politieke en maatschappelijke ontwikkelingen in communistisch Polen vormden voor de meesten een onoverbrugbare barrière. Slechts een enkeling ging terug. 

Veel Polen kregen als politiek vluchteling in ons land politiek asiel en verwierven als militair gratis het Nederlanderschap, vonden werk en trouwden met Nederlandse meisjes. Zo losten ze langzaam op in de Nederlandse, en dus ook in onze Ridderkerkse samenleving.

Militaire wortels

In de jaren 1947 en 1948 werden in totaal honderdveertien Poolse werknemers door Smit Slikkerveer aangenomen. Drie van hen waarvan de levensloop werd beschreven in het boek Ridderkerk na de Tweede Wereldoorlog (2017) hebben militaire wortels in het Poolse leger dat zich bij de geallieerden aansloot. 

Eén werd als dwangarbeider vanuit Duitsland overgebracht. Alle vier zijn hier getrouwd en hebben zich elk op eigen wijze zo goed mogelijk aan de Nederlandse maatschappij trachten aan te passen.

De Oudheidkamer is nog steeds voor het publiek gesloten, maar het gaat er op lijken dat dat binnenkort voorbij is. Wij zijn inmiddels gestart met de voorbereiding van nieuwe wisselexposities. We houden u op de hoogte: www.oud
ridderkerk.nl

Advertenties uit de krant