Ridderkerk afgebeeld op een in 1540 gemaakte reuzenkaart

RIDDERKERK/DORDRECHT - De Ridderkerkse fotograaf Jørgen M. Snoep werkt voor het Dordrechts Museum en hieronder valt ook het Regionaal Archief Dordrecht. De zogenaamde “reuzenkaart” uit 1540 van deze instelling is voor conservering lange tijd opgeborgen geweest en daarvoor moest deze zo scherp en zo groot mogelijk worden gefotografeerd. Jørgen is een groot liefhebber van historie en vond dit een mooi moment om, na toestemming uiteraard, het verhaal van de reuzenkaart te delen met de lezers van deze krant.

Oudste kaart van collectie
 De kaart is vermoedelijk gemaakt door Cornelis Cornelisz Schilder. Het is daarmee de oudste kaart in de beeldcollectie van deze regionale archiefinstelling. Het is niet bekend hoe de reuzenkaart in het bezit van het Regionaal Archief Dordrecht is gekomen.
Gemeentearchivaris J.C. Overvoorde noemt het document al in zijn catalogus van de prentverzameling der gemeente Dordrecht uit 1898.
De gehele reuzenkaart heeft een afmeting van maar liefst 3,75 bij 1,90 meter en vertelt onder meer over verdwenen plaatsen, kastelen en... zalm.

Bron van informatie
De kaart is in meerdere opzichten een bron van informatie, zo staan er namen van plaatsen op die vandaag de dag niet meer bestaan. De hele kaart bestrijkt een groot gebied en geeft een beeld van de Zuid-Hollandse of Groote Waard, na de Sint-Elisabethsvloed van 1421. In het noorden is duidelijk Rotterdam te zien, in het zuiden Breda en Raamsdonk.
Een prominente plaats nemen de Hoeksche Waard, IJsselmonde en de Alblasserwaard in en de ontstane binnenzee waarin de Groote Waard sinds de vloed van 1421 is veranderd. Ook vermeldt de kaart veel namen van bekende en onbekende plaatsen, rivieren, ambachten, kloosters en kastelen. Zo zijn de loop van de Noord en Nieuwe Maas te herkennen, maar ook dorpen zoals Ridderkerk en Rijsoord.

Visserijrechten
 De kaart is vermoedelijk toen vervaardigd in opdracht van de Rekenkamer van Holland, in verband met een geschil over visserijrechten in de verdronken Zuid-Hollandse Waard. Keizer Karel V was hierbij een van de partijen.
Mogelijk is de kaart ook gebruikt voor het vastleggen van de aangroei van land na de Sint-Elisabethsvloed en wie de eigenaren van de landerijen waren voor de watersnood. Dat de kaart vanwege het geschil over visserijrechten gemaakt kan zijn, blijkt ook uit de grote aandacht voor zalmsteken die met een soort blokjes lijnen en namen van de eigenaren op de kaart zijn aangegeven.

Hedendaagse namen
Jørgen kan wijzen op veel details van de kaart: “Op de afgebeelde deelvergroting van de reuzenkaart zijn hedendaagse namen te herleiden. Hendrik-Ido (Heynrickyen) Ambacht, Rijsoord en natuurlijk Ridderkerk. Deze is afkomstig van het dorpje Riederkercke gelegen in de Riederwaard, waarbij ried verwijst naar het oudnederfrankische woord voor riet.”

Bolnes en Slikkerveer worden niet met een naam beschreven, maar zijn wel gesymboliseerd door een huisje op de kaart. “De Ringdijk is te zien en ook enkele wegen zoals de Kievitsweg en de Lagendijk. Oude en afgedamde waterlopen zoals de Waal en de Wetering, die van Bolnes naar Ridderkerk dwars door de polder loopt, zijn eveneens te herleiden” vertelt Jørgen enthousiast over de door hem gefotografeerde oude kaart.
De volledige kaart zal binnenkort online gaan en ite zien zijn op: https://www.regionaalarchiefdordrecht.nl