Gierzwaluwen zijn weer terug uit Afrika
Je kan er bijna de klok op gelijk zetten: met Koningsdag is de Gierzwaluw weer terug uit Afrika. De Gierzwaluw is een zomergast in ons land. Hij komt hier alleen om te broeden. Zo plotseling als ze in het voorjaar arriveren, zo zijn begin augustus ook opeens weer verdwenen. Dit geeft hem dan ook de bijnaam als '90-dagenvogel'. En dat is niet het enige dat de Gierzwaluw zo bijzonder maakt.
Gierzwaluwen brengen het grootste deel van het jaar door in Afrika. Elk jaar leggen ze weer een reis van duizenden kilometers af om hier te komen broeden. Maar liefst driekwart van de adulte (volwassen) vogels keert terug naar een plek binnen een straal van 10 kilometer. van de broedplaats van het jaar ervoor. Ze weten dus zes maanden later nog precies waar ze het voorgaande jaar gebroed hebben. Direct na aankomst scheren ze schreeuwend langs potentiële broedplaatsen om te kijken of die al bewoond zijn. Daarna volgt de broedperiode. Eind juli vliegen de meeste juveniele Gierzwaluwen uit. Ze verzamelen zich dan in grote groepen. De oudervogels begeleiden gezamenlijk een klas van jonge zwaluwen. Zo leren ze behendig door de lucht te manoeuvreren.
De Gierzwaluw is helemaal gebouwd op een leven in de lucht. Vederlicht en perfect gestroomlijnd glijdt hij door de wind. De vleugels zijn sikkelvormig. Ze hebben slechts een spanwijdte van zo'n 40 cm. In tegenstelling tot andere zwaluwsoorten hebben Gierzwaluwen slechts hele korte pootjes, waar ze nauwelijks op kunnen staan. Als ze op de grond terecht komen is het daarom ook bijna onmogelijk voor een Gierzwaluw om op eigen kracht op te stijgen. De poten worden alleen gebruikt om aan een rots of muur te hangen. Helemaal gebouwd voor het leven in de lucht dus. En dat is dan ook bijna letterlijk zo. Eten, drinken, slapen, zelfs paren doen ze vliegend. Met wijd opengesperde bek vangen ze allerlei soorten kleine insecten. Zelfs de pluisjes, veertjes en andere materialen waarvan het nest wordt gemaakt plukken ze uit de lucht. Het nest stelt op zich niet veel voor. Het is eigenlijk niet veel meer dan een randje om te voorkomen dat de eieren wegrollen. Een klein spleetje tussen twee dakpannen is voldoende voor deze luchtacrobaat om er tussen te verdwijnen. Ook onder dakgoten of in kunstnesten, zoals neststenen, kunnen ze tot broeden komen. Dat maakt ze ook gevoelig voor nieuwbouw, renovatie en het isoleren van woningen. Met alle bouwplannen in Ridderkerk is het daarom te hopen dat er voldoende maatregelen worden genomen om een terugval in de lokale broedpopulatie te voorkomen. Daarom is natuurinclusief bouwen, waarbij in het ontwerp van de woning al rekening gehouden wordt met natuurmaatregelen, ook zo belangrijk. Grootschalige woningbouw kan in ruimtelijke zin ten koste gaan van bestaande natuur, maar biedt ook kansen om de biodiversiteit in de stad te versterken. Gelukkig geeft de gemeente in de Groenvisie aan daar ook op in te zetten. Hopelijk zien we het natuurinclusief bouwen dan ook de komende jaren overal toegepast worden.
De komende tijd kunnen we dus weer genieten van het ‘schrie…schrie' van Gierzwaluwen die behendig door het luchtruim scheren. Een prachtig, rustgevend geluid. En wat mij betreft het ultieme vakantiegevoel. Het doet mij denken aan een zwoele zomeravond in de tuin of middag in de zon op het terras.
Sander Elzerman