De Spaanse griep
AlgemeenHet is nu zomer 2022. Nog steeds heerst het coronavirus, alhoewel gelukkig vaak met een milde variant. Maar het zet toch wat door en de angst voor een uitbraak in de herfst is niet denkbeeldig. Het doet me steeds denken aan de Spaanse griep, die veel slachtoffers maakte.
rubriek Stichting Oud Ridderkerk
Na de Eerste Wereldoorlog
In de jaren 1918 tot 1920 deed zich de beruchte griep voor. Het was een ziekte die wereldwijd woedde, met fatale gevolgen. Een ruwe schatting komt erop neer dat 1 op de 3 bewoners geïnfecteerd raakte. Naar schatting 20 tot 50 miljoen mensen stierven.
De Spaanse griep was de grootste killer sinds de Zwarte Dood (de pest) die eeuwen daarvoor ook veel slachtoffers had gemaakt.
De naam ‘Spaanse griep’ werd gebruikt omdat journalisten uit Spanje als eersten tijdens de Eerste Wereldoorlog over de ziekte hadden gerapporteerd. Aan het eind van de oorlog die 17 miljoen levens kostte, verspreidden soldaten die naar huis gingen het virus verder.
Daar was niets tegen te doen. Wetenschappelijke kennis over virussen ontbrak. Er waren geen griepvaccins. Ook antibiotica was nog onbekend. Antibiotica is nodig om de bacteriële infecties die juist gepaard gaan met virusinfecties, te bestrijden.
Nederland
In de zomer van 1918 overleden in Nederland de eerste mensen die besmet waren geraakt met het virus. De Spaanse griep kwam in drie golven. De meeste slachtoffers overleden in de laatste drie maanden van dat jaar, tussen half september en half december, vlak voor en na het einde van de loopgravenoorlog. De derde golf in 1920 eiste naar verhouding weinig slachtoffers. Wie besmet werd, kreeg eerst normale verschijnselen zoals koorts, spierpijn en een zere keel. Moeheid en ook flauwtes kregen de overhand. Energie om te drinken, te eten en te ademen verminderden. Complicaties zoals ernstige diarree of een longontsteking werden de slachtoffers uiteindelijk fataal. Ook Ridderkerk werd zwaar getroffen.
Raymond de Kreek schreef In zijn boek Woelingen. Ridderkerkers, revoluties en een behoudend dorp dat door de Stichting Oud Ridderkerk bij haar 50-jarig bestaan werd uitgegeven, over de Spaanse griep die in Ridderkerk huishield: “Het Algemeen Handelsblad beschreef op 9 november 1918 de situatie in het dorp:
‘Dat te Ridderkerk in hevige mate de Spaansche griep heerscht, blijkt uit het getal van 22 overledenen van 1 tot 7 dezer, welk getal in gewone tijden 3 of 4 bedraagt. Woensdag stierven op denzelfden dag de man en vrouw van één gezin, achterlatende acht kinderen.’
Dit waren Saatje en Hendrik van Driel uit Slikkerveer.
Om verspreiding van het virus zo veel mogelijk te beperken, gingen bijna alle Ridderkerkse scholen dat najaar dicht. Wekenlang werd er geen lesgegeven. De socialistische krant Het Volk plaatste op 6 november een alarmerend bericht: ‘Te Ridderkerk heerscht in hevige mate de Spaansche griep, met zeer vele gevallen van longontsteking. De sterfte onder de kinderen neemt steeds toe, onder volwassenen is de sterfte minder. De scholen zijn reeds veertien dagen gesloten. De geneesheren zijn ook door de ziekte aangetast; wijkverpleegsters vervangen hen zoveel mogelijk. De geneeskundige hulp is onvoldoende. Tussen de 3000 tot 4000 patiënten moeten geholpen worden door 3 dokters en 3 verpleegsters; thans zijn twee dokters ook ziek, een speciale apotheker bestaat hier niet. Dus kan men zich voorstellen welk een toestand hier heerscht.’
De verpleegkundigen die zich gedurende de epidemie in Ridderkerk hebben ingezet, kregen een zilveren broche als teken van waardering.
Dick de Winter
Het boek Woelingen. Ridderkerkers, revoluties en een behoudend dorp is in de Oudheidkamer en boekhandel De Ridderhof te koop. De openingstijden van de Oudheidkamer aan de Kerksingel zijn: woensdag t/m zaterdag van 13.30 tot 16.30 uur. Toegang gratis.