Wie neemt het werk van een historicus over?

7 januari 2023, 08:40 Algemeen

Wie neemt het werk van een historicus over? Deze vraag stelde burgemeester Verplanke toen aan Jan van der Es de erering van de gemeente Ridderkerk werd uitgereikt. Een vraag die niemand met ‘ik’ durfde te beantwoorden. Verplanke stelde dat een ingenieur of een architect door een ander vervangen kan worden, ja, eventueel zelfs een burgemeester, maar een goed historicus. Waar haal je die vandaan?

rubriek Stichting Oud Ridderkerk

Want wie Jan van der Es heeft gekend weet dat het moeilijk zou zijn hem te evenaren of te vervangen. Wat historie betreft was hij een gedreven mens. Meestal noemde men hem een amateur-historicus omdat hij de geschiedenis niet als beroep had. Maar hij had een enorme verzameling opgebouwd aan waardevolle papieren. En wat belangrijker was: hij verwerkte alles met zoveel nauwkeurigheid dat hij niet onder deed voor mensen die zich professionele historici noemden. Om er zeker van te zijn dat hij oude documenten goed interpreteerde had hij zich zelfs verdiept in het Latijn en had geleerd oude handschriften te lezen.

Toen in 1921 de Kuijperschool werd geopend stapte Jan daar als een van de eerste leerlingen binnen om zijn lagere school af te maken en daarna uiteraard naar de ULO te gaan, de eerste vorm van voortgezet onderwijs in Ridderkerk. Die opleiding duurde normaal vier jaren, maar voor heel goede leerlingen was er de mogelijkheid het in drie jaar te doen. Het sprak haast vanzelf dat Jan in die groep terecht kwam. Het eindexamen op zo’n nieuwe school was een spannende zaak. Niet alleen voor de leerlingen. Ook voor het nieuwe schoolhoofd, de heer Burggraaf, hing er als nieuwkomer natuurlijk veel vanaf. Hij stimuleerde de leerlingen om vooral veel tijd te besteden aan hun huiswerk. Hij ging zelfs zo ver dat hij een beloning in het vooruitzicht stelde voor een leerling die het zou presteren om op het examen met een 10 te eindigen. En die beloning was niet mis. Voor een 10 beloofde hij uit eigen zak een rijksdaalder te geven. Een fors bedrag in die tijd, ook voor een onderwijzer. Als hij verwacht had niet te hoeven betalen omdat een 10 toch niet haalbaar was, kwam hij bedrogen uit. Jan haalde er zelfs twee en kon trots met zijn twee knaken naar huis.

Hoeveel zo’n bedrag betekende werd duidelijk toen we Jan rond 1990 ontmoetten, samen met zijn schoolvriendjes van 1921, Jo Mom en Kees Vlasblom Jo haalde nooit zijn diploma maar moest aan de slag toen hij veertien was. Kees haalde dat wel, maar herinnert zich hoe er een heuse schoolreis was met de boot van Fop Smit naar Rotterdam. Helaas kon hij niet mee. Het kostte 15 cent en dat bedrag konden zijn ouders niet opbrengen. Later ontmoetten we door de reünie nog een leerling van het eerste uur: Bertus de Zeeuw. Hij vulde het verhaal over de armoede aan met zijn eigen geschiedenis. Hij mocht naar de ULO omdat zijn ouders desnoods honger wilden lijden om voor een betere toekomst voor hun kinderen te zorgen. Maar na een jaar werd hij gevraagd om een paar dagen te komen helpen bij het aardbeien plukken. Hij verdiende daar meer dan zijn vader. Dus bleef hij na de pluk ook nog om te wieden. Hij is nooit meer terug geweest.

Terug naar Jan van der Es. Deze rubriek is er niet om mensen een pluim op de hoed te steken. Maar als we zien wat hij later voor de Oudheidkamer heeft gedaan, kunnen we er eigenlijk niet omheen. Een pionier, een man die aan de rest leerde hoe je met geschiedenis moet omgaan. Die hulde mag wel een keer.

Jan Sintemaartensdijk

Informatie:

De Oudheidkamer is op woensdag t/m zaterdag geopend van 13.30 tot 16.30 uur. Adres: Kerksingel 26, 2981 EH Ridderkerk.
Entree: gratis.

Bezoek onze website: www.oudridderkerk.nl. Hier vindt u onder meer onze fotodatabase, foto’s uit het gemeentearchief en kunt u oude Combinaties raadplegen.