Oud Ridderkerk: Honger in Ridderkerk

Het is maar goed dat er over de Tweede Wereldoorlog in Ridderkerk dagboeken zijn bijgehouden en herinneringen gepubliceerd. Hoe zouden we anders na meer dan 75 jaar kunnen weten hoe die periode hier beleefd is. Een van de Ridderkerkers die zijn Herinneringen heeft opgeschreven was N.H. Emck chef-tekenaar bij Smit Slikkerveer. In dit fragment vertelt hij over de aanloop van de Hongerwinter en daarna.

Distributie werd al spoedig ingevoerd. Bijna alles kwam op de bon. Rantsoenen waren eerst voldoende, doch verminderden al spoedig en bereikten in ‘44 een peil: ‘Te weinig om van te leven, teveel om dood te gaan’. Zo was in september het rantsoen: 900 gr. brood. In november in 14 dagen 7/8 liter melk,125 gr. boter en 800 gr. Brood.

Mensen aan de deur

Begin 1945 ontstond hongersnood. Duizenden stierven in den lande. Steeds trokken duizenden Rotterdammers hier langs de wegen met allerlei vehikels. De trekkarren waren toen welbekend. Voortdurend mensen aan de deur voor slechts één aardappel of één boterham, die we zelf ook niet hadden. 

Wat kwamen weer vele malen familieleden uit de stad, die we anders nooit zagen. Aardappelbonnen, wat peen of suikerbieten waren altijd welkom. Veel aardappelen werden met eigengemaakte rasp tot aardappelmeel verwerkt. 

Aardappelen

Suikerbieten met moeite bij de boeren uit het land gehaald, tot stroop gekookt, eerst binnen, doch daar behang van de muren begon te vallen door te veel waterdamp, in de tuin een stenen haardje gebouwd, met allerlei rommel en omgehakte bomen gestookt. Veel uren zijn hiermede zoek gemaakt. Vele mensen aten de afval van dit kooksel, tot pannenkoeken gebakken of door de enkele aardappels als hutspot. Ook een paar dagen in schuur koolzaad gedraaid tot raapolie.

Enkele malen per week hadden we mee-eters. Zo herinneren we ons steeds het geval met een paar Rotterdammertjes. ‘s Morgens om 11 uur kwamen op kerstmorgen een tweetal bleekneuzen aanbellen om eten. Daar dit nog niet gaar was, zeiden we dat ze om half één konden terug komen, wat ze beloofden. 

Kwart voor een verschenen ze weer en in de keuken werd hen een flink bord aardappelen met zuurkool voorgezet, waarop ze flink aanvielen. Na enkele happen ging het bij de één steeds langzamer. 

Vette eten

Naar zeggen van zijn broertje lustte hij geen zuurkool. Wel vreemd, maar we hadden nog wat erwtensoep. Deze gewarmd en hen een bord vol voorgezet. Nadat dit half verorberd was, ging het weer minder, één werd wit en daar plotseling kwam alles eruit. Het bleek nu dat ze even te voren bij een boer reeds een paar borden erwtensoep en dan waarschijnlijk vette hadden gehad, maar dat ze toch een tweede maal niet wilden missen. 

Na wat bijgekomen te zijn, hebben we ze wat extra eten meegegeven voor hun broertjes thuis. De potjes werden later weer door hen terug gebracht. Het vette eten bij de boer waren ze niet meer gewend (ook wij) en daar kon hun maag niet meer tegen. En dan op blote voeten door de sneeuw terug naar Rotterdam lopen. Meerderen zijn in die dagen onderweg bezweken door honger en koude.

Storm lopen

Ook onze jongens hebben in die dagen tarwe en erwten op de velden gelezen. Ook zij trokken van de voorbij rijdende vrachten tarwe en erwten af. Het verschil tussen mijn en dijn was toen ver te zoeken. Rotterdammers sneden de halmen van de schoven. Aardappelen verdwenen uit het land en zelfs uit de putten bij de huizen. Alle aardappelputten zijn toen binnen gehaald, daar geen voedsel buiten meer veilig was. 

De mensen liepen storm bij de boeren en tuinders om eten. Soms wel duizend personen in één week bij een enkele boer. Fantastische prijzen werden betaald. Een mud tarwe fl. 1000, één ei fl. 10, 1 liter melk fl. 2,50 en1 pond boter fl. 100.

Net als alle musea in Nederland is ook de Ridderkerkse Oudheidkamer in verband met het Coronavirus tot nader orde gesloten. Bezoek onze website: www.oudridderkerk.nl. Hier vindt u onder meer onze fotobestanden en kunt u oude Combinaties raadplegen.