Oud Ridderkerk: Bouwplan ‘Kosselwoningen’ in Slikkerveer

We verplaatsen ons naar het jaar 1949. Ons land is inmiddels vier jaar bevrijd. De schaarste aan bouwmaterialen is zo goed als voorbij. De bouwwereld draait op volle toeren. Maar één zaak is nog lang niet opgelost: de woningnood, zowel landelijk als plaatselijk. De bouwwereld speelt daar goed op in. Onder andere door het ontwikkelen van zogenaamde ‘montagewoningen’. Tegenwoordig noemen we dat ‘systeemwoningen’. Zoveel mogelijk gelijke onderdelen. Snel een bouwvergunning verkrijgen door een reeds gerealiseerd plan te herhalen. En dan natuurlijk snel bouwen en in gebruik nemen.

Eén van die systemen was het ‘Kosselsysteem’. Bekend als de ‘Kossel-woningen’. Dit systeem was een gietbouwsysteem, waarvan de wanden bestaan uit beton. Het beton werd op de bouwplaats gemengd en in lorries over rails naar de bestemming vervoerd. Daar werd het in een eenvoudige bekisting gegoten. Na verharding werd de bekisting verwijderd en opnieuw gebruikt voor het maken van de volgende wanden. 

De houten kozijnen werden, naar Duits gebruik, pas later aangebracht. De gevels werden afgewerkt met een waterdichte pleisterlaag. Althans, men dacht dat de pleisterlaag waterdicht was, maar enkele jaren later ontstonden er toch vochtproblemen!

Schetsplan

Het bouwsysteem werd in Nederland al toegepast in andere plaatsen zoals Schiebroek en Den Bosch. Burgemeester er wethouders besloten in aanbouw zijnde woningen te gaan bezichtigen. Na een heftige discussie in de gemeenteraad, afgesloten met een pleidooi van de wethouder om toch maar ‘ja’ te zeggen werd het raadsvoorstel - ik citeer - ‘node geaccepteerd’.

De zaak werd voortvarend opgepakt en er kwam een schetsplan voor 159 woningen en 7 winkels aan de Prinses Margrietstraat en de Prinses Marijkestraat. Helaas! Men kreeg voor het jaar 1949 van het Rijk een contingent toegewezen voor de bouw van slechts 55 woningen en één winkel. Hierna wordt dit plan met de begroting ter goedkeuring verzonden naar Den Haag. De opgegeven aanneemsom bedraagt fl. 638.270, -, maar het Rijk bepaalt dat de kosten het bedrag van fl. 523.075, - niet te boven mag gaan. 

Bouwcontigent

De begroting is dus fl.115.195,- te hoog en er moesten bezuinigingen en wijzigingen worden doorgevoerd. Uiteindelijk werd besloten dat de gemeente fl. 10.000,-- voor eigen rekening zou nemen en die te verwerken in de huurprijs. Dat werd goedgekeurd. Toen kon het plan voor 55 woningen en een winkel in aanbouw worden genomen. 

Ondertussen werd bij het Ministerie van Volkshuisvesting gelobbyd om bouwcontingent te krijgen voor het gehele plan. Dat bestond immers uit een complex van 160 woningen en 8 winkels. De onderhandelingen verlopen zeer voorspoedig. Op 26 mei 1949 wordt de opdracht voor de bouw van het gehele plan verstrekt, waarna de bouw voortvarend ter hand wordt genomen.

Klein zitbad

Tijdens de bouw doet zich een meerwerkpost voor die we u niet willen onthouden. Het plan voorziet in het plaatsen van een wastafel in de douchecellen van de woningen. Maar de architect stelt voor om de wastafels te vervangen door lavetten van het fabricaat Ocriet. Een lavet is een soort grote aanrecht met een diepe bak.

Het werd gebruikt als klein zitbad, douche, waskuip en gootsteen. De meerprijs voor een lavet bedraagt fl. 85,00 per woning. Dit bedrag moet in 50 jaar worden afgelost. 

Waterdichtheid

De huurverhoging bedraagt afgerond 8 cent per week. Hiertoe wordt besloten. De meeste lavetten hebben het in de praktijk geen 50 jaar volgehouden. Zij waren daar sterk genoeg voor maar in de loop van de tijd hebben sommige bewoners zelf de lavetten vervangen door douchebakken. En tijdens de renovatie, ongeveer 30 jaar na de oplevering, werden de nog aanwezige lavetten ook vervangen door douchebakken.

De Kosselwoningen gingen na zo’n 15 jaar gebreken vertonen. Dat betrof vooral waterdichtheid van de gevels. Daarom zijn de woningen in de jaren ‘80 gerenoveerd. De keukens werden vernieuwd en de gevels werden behandeld met een waterkerende substantie. In 2008 zijn de woningen en de winkels gesloopt.

C.L. Schneider

Bezoek onze website: www.oudridderkerk.nl.